Zespół Tourette’a to choroba psychiczna, a także wynik zaniedbania i rażących błędów wychowawczych rodziców. Te mity i powtarzane niegdyś stereotypy powodowały stygmatyzowanie osób z syndromem Tourette’a. Dziś już wiemy, że jest to przewlekłe zaburzenie neurologiczne o nie do końca znanym podłożu. Dowiedz się, jak objawia się zespół Tourette’a u dzieci i kiedy najczęściej rozpoczyna się ta nierówna walka z zaburzeniem?

Spis treści:

1. Kilka podstawowych informacji o zespole Tourette’a.
2. Co powoduje zespół Tourette’a?
3. Jak rozpoznać zespół Tourette’a – Typowe objawy zaburzenia.
4. Czy z mimowolnych tików można się wyleczyć? – Metody leczenia.

KILKA PODSTAWOWYCH INFORMACJI O ZESPOLE TOURETTE’A

Dawno, dawno temu, w czasach starożytnych osoby z zespołem Tourette’a były całkowicie odtrącane przez społeczność lokalną. Uważano je za osoby dziwne, niepoczytalne i opętane tajemniczą siłą. Na szczęście ten okres już dawno za nami, a świadomość społeczna w temacie zespołu Tourette’a znacząco wzrosła. Tak zwana ,,choroba tików’’ jest wrodzonym zaburzeniem neurologicznym, które występuje w każdej populacji, bez względu na miejsce zamieszkania, rasę człowieka, kulturę czy też status materialny.

W roku 1885 świat, a dokładniej osoby z kręgów medycznych po raz pierwszy mogły przeczytać konkretny opis syndromu Tourette’a, nazwanego wówczas ,,chorobą tików’’. Co konkretnie znalazło się w tej publikacji? Jakich słów użył autor – wybitny neurolog Georges Gilles de la Tourette, aby trafnie opisać specyficzne zachowanie ludzkie, które tak bardzo go fascynowało? Francuski neurolog wskazał wówczas na występowanie mnogich, mimowolnych tików oraz nagłe i okresowe występowanie ruchów motorycznych i/lub wokalnych.

Nie ma wątpliwości, że zebrane w spójną całość informacje o zespole Tourette’a (GTS) stanowiły przełom w medycynie i psychiatrii. Od tego czasu występowanie typowych objawów neurologiczno-psychiatrycznych o przewlekłym przebiegu z okresami remisji jest diagnozowane, jako zespół Tourette’a.
 

CO POWODUJE ZESPÓŁ TOURETTE’A?

Warto podkreślać, że GTS jest zaburzeniem wrodzonym. Oznacza to, że schorzenie występuje już w chwili urodzenia. Ale jednocześnie nie oznacza to, że wystąpienie jego objawów i ich nasilenie są zawsze widoczne już w pierwszych miesiącach, a nawet latach życia człowieka. Omawiany zespół Tourette’a jest tego trafnym przykładem. Schorzenie zaczyna dawać o sobie znać między 2 a 15 rokiem życia (najczęściej dopiero w wieku 7 lat). Wiadomo także, że syndrom ten dotyka nawet 4 razy częściej mężczyzn niż kobiet. Najnowsze wyniki badań wskazują również na powiązanie zespołu Tourette’a z ADHD. Jak się okazuje aż 90% osób ze zdiagnozowanym syndromem Tourette’a boryka się również z zespołem nadpobudliwości ruchowej.¹

Z pewnością wiesz, że wiele wrodzonych zaburzeń ma charakter genetyczny. Czy dotyczy to również omawianego zaburzenia neurologicznego? Tak naprawdę przyczyny ,,choroby tików’’ do dziś nie zostały dokładnie odkryte i opisane przez badaczy. Neurolodzy wskazują na tło genetyczne, a dokładniej możliwość dziedziczenia. Jednocześnie zwracają uwagę na dodatkowe czynniki ryzyka (np. choroby i zaburzenia psychiczne matki, patologię ciąży, przebyte infekcje wirusowe lub bakteryjne we wczesnym dzieciństwie).

Inne badania wskazujące na różnice w budowie mózgu dzieci z GTS, zrodziły kolejne pytania, które wciąż pozostają bez dokładnej odpowiedzi. Pewne jest, że każde kolejne obserwacje, analizy i wnioski zbliżają nas do lepszego poznania etiologii zaburzenia i jego charakteru. Dlaczego to takie ważne, żeby w końcu dojść do konkretnych wniosków i sprecyzować powody pojawiania się u dziecka zespołu Tourette’a? Znajomość przyczyn choroby jest swego rodzaju punktem wyjścia do ustalenia właściwego kierunku leczenia i lepszego zrozumienia specyfiki zaburzenia. 

JAK ROZPOZNAĆ ZESPÓŁ TOURETTE’A – TYPOWE OBJAWY ZABURZENIA

Specjaliści są zgodni: nie ma na świecie dwóch chorych na zespół Tourette’a z identycznymi objawami. Jak zatem rozpoznać tiki? To właśnie one stanowią najczęstszy objaw zespołu Tourette’a. Tiki dzielimy na ruchowe i głosowe (inaczej wokalne). To nic innego, jak gwałtowny, nieoczekiwany i mimowolny ruch lub odgłos. Wielokrotnie powtarzana czynność, dźwięk lub słowo wyróżniają się wysoką intensywnością i brakiem rytmiczności. Mogą wystąpić gromadnie, a więc kilka naraz. 

Pamiętaj również, że wiele czynników zewnętrznych i bodźców może niekorzystnie wpływać na symptomy choroby. Stres, nadmierna ekscytacja, podniecenie, niepokój, lęk, napięcie, nuda lub rozdrażnienie nasilają tiki i ich intensywność.

CZY Z MIMOWOLNYCH TIKÓW MOŻNA SIĘ WYLECZYĆ? – METODY LECZENIA

Wyznanie jednej z osób z GTS trafnie podkreśla charakter omawianego syndromu: Żyję tak, jak muszę – nieprzewidywalnie. Zespół Tourette’a to nieuleczalne zaburzenie neurologiczne. Oznacza to, że dziecko nie wyrośnie z niego i nie zlikwiduje całkowicie objawów choroby za pomocą leków, choć farmakoterapia pomaga wielu pacjentom lepiej funkcjonować z chorobą. 

Dorosłe osoby borykające się z syndromem Tourette’a bardzo często potrafią zdobyć pewien poziom kontroli nad tikami. W wyniku ciężkiej pracy nad sobą i presji społecznej próbują tłumić tiki, szczególnie jeśli znajdują się w miejscach publicznych. Niestety nie oznacza to, że z czasem chory przejmie całkowitą kontrolę nad niepożądanym zachowaniem. Objawy choroby kumulują się wówczas w środku przez chwilę (może to być kilka sekund, a nawet kilka godzin). Po tym czasie następuje istna ,,eksplozja’’ tłumionych symptomów. Powstrzymywanie się od tików ruchowych i/lub głosowych wiąże się również z nieprzyjemnym uczuciem wewnętrznego napięcia i dużym dyskomfortem dla osoby z GTS.

Farmakoterapia w połączeniu z psychoterapią (terapią behawioralną) to najlepszy krok ku polepszeniu jakości życia pacjenta. Ważne, żeby w spotkaniach z psychologiem lub psychoterapeutą brała udział również rodzina pacjenta. Oni także muszą podjąć pracę nad sobą i wyrobić w sobie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach związanych z chorobą bliskiej osoby. Walka z tikami jest żmudna i trudna zarówno dla dziecka, jak i rodzica. Pamiętaj, że psychoterapeuta to dodatkowy, silny ,,żołnierz’’ w Waszym zespole. To cenne wsparcie doświadczonej osoby, która z pewnością podejdzie do problemów pacjenta indywidualnie, profesjonalnie i z całym morzem empatii.
 

Źródła:
,,Zespół Tourette’a’’, D. Kępa, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzejewskiego (Wydział Lekarski i nauk o zdrowiu), Kraków 2018 r.
,,Mamo, tato, mam zespół Tourette’a! Poradnik dla rodziców dzieci z zespołem Tourette’a’’, O. Baszewska, K. Chmielewska, M. Glazik, K. Darecka, Uniwersytet kazimierza Wielkiego (Pedagogika specjalna: doradztwo zawodowe i rehabilitacyjne), 2012 r.
Polskie Stowarzyszenie Syndrom Tourette’a, oficjalna strona: http://www.tourette.pl