Wcześniej czy później, to musiało się stać. Żyjemy w świecie, w którym spadek jakości funkcjonowania psychicznego dotyka około 13% populacji globalnej. Szacuje się więc, że ponad 971 milionów ludzi na całym świecie zmaga się z różnego rodzaju problemami o podłożu psychicznym. Liczba ta wciąż rośnie, a każdy przypadek należy interpretować indywidualnie. W niektórych sytuacjach przychodzi moment, w którym skala problemu przerasta nasze możliwości. Wiele osób zadaje sobie wówczas pytanie, na czym polega psychoterapia, gdzie szukać wsparcia i czy ta forma pomocy na pewno okaże się skuteczna? Przed nawiązaniem kontaktu ze specjalistą warto przyjrzeć się bliżej pracy psychoterapeuty i możliwym kierunkom działań. Każdy, kto chce poznać tajniki psychoterapii i właściwie przygotować się na pierwsze spotkanie, odnajdzie tu trafne wskazówki.

CZYM JEST PSYCHOTERAPIA?

Pomijając trudne do zrozumienia terminy naukowe, najogólniej możemy stwierdzić, że psychoterapia stanowi jedną z istotnych metod leczenia zaburzeń i chorób psychicznych oraz nieprawidłowości funkcjonowania jednostki w sferze psychicznej. Jednak działania psychoterapii obejmują swoim zasięgiem o wiele więcej zagadnień. Warto pamiętać, że osoba korzystająca z cyklu spotkań z terapeutą nie musi wcale doświadczać schorzeń psychicznych (w tym chorób psychicznych). Jest to utarty stereotyp, który nierzadko wpływa na rezygnację potrzebującego ze wsparcia specjalisty. Bezwzględnie każdy człowiek odczuwający potrzebę pomocy, szczerej rozmowy, odkrycia siebie i swoich możliwości, a także osoba, która wewnętrznie ,,woła’’ o wsparcie w obliczu narastających problemów lub zdarzeń ma prawo skorzystać z psychoterapii.

W zależności od rodzaju problemu i jego stopnia zaawansowania psychoterapeuci wdrażają w spotkania określony rodzaj psychoterapii (np. psychoterapię systemową lub Gestalt). Decydując się na spotkanie, nie trzeba posiadać dogłębnej wiedzy na czym polega terapia psychodynamiczna czy też terapia behawioralno-poznawcza. Zaufanie do specjalisty w zakresie leczenia i kierunku działań to dobry początek relacji. Pacjenci już po pierwszych spotkaniach są zaskoczeni, jak wygląda psychoterapia. Szybko zapominają o wcześniejszych obawach i błędnym definiowaniu tego pojęcia. Lęk szybko zostaje zastąpiony motywacją do pracy nad sobą i podjęciem samodzielnych działań przy wsparciu psychoterapeuty.

KTO TO JEST PSYCHOTERAPEUTA? – WYKWALIFIKOWANY SPECJALISTA DBAJĄCY O DOBRO PACJENTA

To on pomaga poznać świat przeżyć, zrozumieć emocje i zacząć je nazywać. Wspiera w powrocie do przeszłości, konfrontacji z nią i uporaniu się z narastającymi od lat emocjami. Doświadczony psychoterapeuta to osoba, która idzie ramię w ramię z pacjentem. Nigdy go nie wyprzedza, nie wskazuje gotowych dróg rozwiązań i nie posiada antidotum, które rozwiąże problem. Wiele osób pomyśli teraz: Jak to? W takim razie kim jest psychoterapeuta? To wykwalifikowany człowiek, który gotowy jest przeżyć wspólną podróż z pacjentem, dbając o jego bezpieczne dojście do upragnionego celu. Doskonałym przykładem właściwej pracy i działań psychoterapeuty jest terapia małżeńska. Jak wygląda terapia par i jaką rolę pełni specjalista podczas sesji rodzinnych? Cechuje go neutralność, brak krytycyzmu i stawiania osądów, a także pozostanie osobą bezstronną w obliczu konfliktu wewnętrznego w rodzinie.
 

KTO POWINIEN SKORZYSTAĆ Z POMOCY PSYCHOTERAPEUTY?

Czy psychoterapeuta jest mi potrzebny? Jeśli doszliśmy do życiowego momentu, w którym odczuwamy potrzebę specjalistycznego wsparcia z zewnątrz, to oczywiście odpowiedź powinna brzmieć TAK. Jednak w przypadku osób doświadczających zaburzeń psychicznych (np. depresji, lęków, kryzysów w związku, traumy czy też syndromu DDA) przyznanie się przed samym sobą do konieczności pomocy nie jest już takie oczywiste. Im dłużej rozważamy umówienie się na spotkanie z psychoterapeutą, tym bardziej oddalamy się od podjęcia słusznej decyzji.

Czy moje problemy w związku są na tyle kryzysowe, aby skorzystać z doświadczenia specjalisty?
Terapia indywidualna, czy też terapia par?
Na czym polega taka sesja i czy nie pogorszy to naszej sytuacji w małżeństwie?
Czy za pomocą psychoterapii mogę uporać się z zaburzeniami odżywiania, uporczywymi problemami ze snem i impulsywnym zachowaniem?

Mnóstwo pytań, które często pozostawiamy bez odpowiedzi. Niektórzy szukają argumentów w Internecie, inni radzą się bliskich, ale niestety dużo osób po prostu tłumi w sobie potrzebę wsparcia, próbując samodzielnie poradzić sobie z problemem. Pytanie tylko, czy tworzenie w głowie niekończącej się listy ,,za’’ i ,,przeciw’’ wpłynie na poprawę jakości naszego funkcjonowania psychicznego? Poniższe zestawienie z pewnością pomoże osobom zagubionym utwierdzić się w przekonaniu o potrzebie umówienia się na pierwszą wizytę u psychoterapeuty.

DLA KOGO JEST PSYCHOTERAPIA? – OBJAWY WSKAZUJĄCE NA POTRZEBĘ SPECJALISTYCZNEGO WSPARCIA

• Zaburzenia, w których głównym czynnikiem chorobowym są procesy psychiczne np. nerwica, depresja (w tym myśli lub próby samobójcze), natręctwa, fobie społeczne lub rzadkie fobie specyficzne, mania, halucynacje, urojenia, dystymia, schizofrenia.
• Napadowe, nieuzasadnione lęki (ataki paniki).
• Problemy z radzeniem sobie w sytuacjach stresowych i problemowych.
• Odczuwanie dolegliwości psychosomatycznych, a więc niemających związku z chorobami ciała np. migrena, bóle żołądka, bóle mięśni.
• Choroby skórne, AZS, zaburzenia łaknienia, zaburzenia snu.
• Trudności w budowaniu relacji i utrzymywaniu więzi z bliskimi.
• Uczucie pustki, smutku, przygnębienia, bezsilności, braku sensu istnienia i życiowych celów.
• Utrzymujące się złe samopoczucie psychiczne, obniżenie nastroju i zamartwianie się pomimo wsparcia rodziny i przyjaciół.
• Doświadczanie ciągłego napięcia, strachu i obawy o przyszłość, które wpływają na codzienne funkcjonowanie i wykonywanie obowiązków.
• Nadużywanie leków, utrata kontroli spożywania alkoholu lub innych używek (np. narkotyków, dopalaczy).
• Problemy z nadmiernym hazardem, seksem, zakupami, gromadzeniem niepotrzebnych rzeczy, korzystaniem z Internetu lub graniem w gry komputerowe.
• Uzależnienie od alkoholu lub narkotyków bliskiej osoby (w tym syndrom DDA).
• Całkowite izolowanie się lub minimalizowanie kontaktów społecznych i udziału w spotkaniach.
• Brak energii, celów życiowych, motywacji.
• Niska samoocena i poczucie własnej wartości.
• Brak poczucia tożsamości (niepewność dotycząca orientacji seksualnej).
• Nieustające poczucie krzywdy i niesprawiedliwości.
• Problemy (kryzysy) w związku, separacja małżeńska.
• Problemy wychowawcze z dzieckiem lub nastolatkiem, poczucie nieudolności i słabości wychowawczej.
• Choroba lub utrata bliskiej osoby (żałoba).
• Choroba onkologiczna.
• Impulsywność, zaburzenia zachowania (w tym napady agresji), chwiejność emocji i problemy z kontrolowaniem ich.
• Udział lub bycie świadkiem w zdarzeniach traumatycznych (zespół stresu pourazowego) np. gwałt, molestowanie, wypadek.
• Doświadczenie przemocy w rodzinie (psychicznej, cielesnej).
• Uczucie wypalenia zawodowego, utrata pracy.
• Przedłużający się zły stan emocjonalny kobiety po narodzinach dziecka (depresja poporodowa, baby blues lub psychoza poporodowa).
• Silna potrzeba samorozwoju i wyrabiania nowych nawyków.

Korzyści płynące z psychoterapii doceniają również doświadczeni psychiatrzy i neurolodzy. Bardzo często bowiem podczas specjalistycznego leczenia dochodzi do działania dwutorowego. Polega ono na połączeniu farmakoterapii pod okiem psychiatry z terapią psychologiczną (szczególnie w przypadku ciężkich zaburzeń psychicznych). Czy wymienione wyżej objawy wyczerpują zasięg oddziaływania psychoterapii? Absolutnie nie. Osoba mająca doświadczenie w pracy z psychoterapeutą potwierdzi, że warto rozważyć udział w spotkaniach w przypadku każdej trudności, problemu lub lęku, z którym nie potrafimy sami sobie poradzić.

CZY DZIECKO LUB OSOBA BLISKA MOŻE WZIĄĆ UDZIAŁ W PSYCHOTERAPII?

Zaburzenia dziecka lub jego choroba o podłożu psychicznym (np. nerwice, fobie, lęki) to problem całej rodziny. Nieprawidłowe funkcjonowanie potomka na poziomie emocji rzutuje na jakość życia każdego domownika. Dlatego warto pamiętać, że decydując się na psychoterapię u dziecka lub nastolatka specjalistyczne wsparcie powinno obejmować również rodziców lub opiekunów. Konfrontacja rodziców z narastającym problemem ich dziecka przekłada się na lepsze efekty psychoterapii małego pacjenta.

Na czym polega terapia psychologiczna dla dzieci i młodzieży? Najczęściej przybiera formę sesji indywidualnych lub rodzinnych. Pierwsze spotkania to przede wszystkim rozpoznanie problemu (diagnoza), budowanie relacji oraz zaufania z psychoterapeutą. Psychoterapia dzieci (szczególnie kilkuletnich) to działania oparte na zabawie z włączeniem aktywności fizycznej np. terapia muzyką, rysowanie, gry symulacyjne, odgrywanie ról (teatrzyk), gimnastyka. Rodzicom trudno jest określić, czy problemy z jakimi boryka się ich potomek, wymagają wsparcia specjalisty. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości lub niepokojących symptomów nie powinno się zwlekać z decyzją. Opiekun może potraktować pierwszą wizytę jak konsultację z doświadczonym terapeutą, który na podstawie wstępnego wywiadu poprowadzi rodziców na właściwy tor działania.

MOŻLIWE FORMY PSYCHOTERAPII

Szukając odpowiedzi na pytanie, jak wygląda psychoterapia nie sposób pominąć jej możliwych form. Zarówno psychoterapia indywidualna, jak i grupowa może mieć charakter krótko- lub długoterminowy. To psychoterapeuta ustala ilość spotkań z pacjentem, który w oparciu o doświadczenie i wiedzę specjalisty powinien dostosować się do zaleceń.
 

NA CZYM POLEGA PSYCHOTERAPIA? - PODSUMOWANIE

Stygmatyzacja osoby doświadczającej kryzysu psychicznego oraz tendencja społeczna do jej etykietowania to wciąż niemały problem w naszym społeczeństwie. Jak trudno jest przyznać się do poczucia porażki lub słabości w dzisiejszym świecie pełnym ideałów. A przecież towarzyszące nam emocje znacząco wpływają na postawę, radzenie sobie w obliczu problemów i potencjał osobowościowy. Należy zatem zastanowić się, czy naprawdę warto zwlekać z podjęciem decyzji o wsparciu specjalisty? Zadaniem psychoterapeuty jest zaproszenie swojego pacjenta pełnego wątpliwości, obaw i strachu do bezpiecznej oazy. Cichego portu, w którym potrzebujący znajdzie przestrzeń dla siebie, swoich skrywanych emocji i potrzeb.