W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na pytania:

• Skąd się biorą problemy w relacjach rówieśniczych?
• Dziecko nie jest lubiane w grupie – Czy to moja wina?
• Jaki wpływ na dziecko mają zaburzone relacje rówieśnicze?
• Jak pomóc dziecku poprawić stosunki w grupie?

Skąd się biorą problemy w relacjach rówieśniczych?

Trudne relacje rówieśnicze to problem, który może mieć wielorakie podłoże. Oznacza to, że przyczyn trudności w relacjach rówieśniczych najczęściej jest co najmniej kilka. Nakładają się na siebie, kumulują i nierzadko są powiązane z doświadczeniami z przeszłości. Do tego dochodzi rozwój poznawczy i emocjonalny dziecka (szybszy lub wolniejszy w stosunku do rówieśników), wcześniejsze doświadczenia związane ze żłobkiem, przedszkolem lub szkołą, osobowość i temperament. Dojście do źródeł powstałych problemów w relacjach z rówieśnikami jest niezwykle istotną, a może nawet i najważniejszą kwestią. To właśnie poznanie przyczyn trudności funkcjonowania dziecka w grupie jest punktem wyjścia do poprawy sytuacji. Od czego zatem zacząć szukając przyczyn problemów dziecka?

Każdy rodzic powinien rozpocząć od domu, a więc najbliższego środowiska dziecka. To w nim potomek otoczony rodziną od pierwszych lat życia uczy się szacunku zarówno do siebie, jak i innych. Nabywa umiejętności reagowania na różne sytuacje – również te konfliktowe. Zadaniem rodziców jest również uczenie dziecka radzenia sobie z porażką, uwagami oraz umiejętności stawiania czoła wyzwaniom. Rodzina to emocje, miłość, przyjaźń, ciepło, otwartość na potrzeby drugiego człowieka, umiejętność słuchania oraz udzielania pomocy. Nawet najdrobniejsze gesty, które dziecko od dnia narodzin otrzymuje od bliskich, w późniejszych latach zaowocują. O jakie dokładnie rodzicielskie zachowania chodzi? Mowa ciała rodzica, a więc mimika, postawa, ruchy ciała. Nazywanie emocji i uczuć. Właściwe metody wychowawcze. Zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa. To niezwykle istotne czynniki, sprzyjające nawiązywaniu kontaktów w grupie i podtrzymywaniu pozytywnych relacji rówieśniczych. Powielane przez lata błędy wychowawcze mogą przełożyć się na trudności w odnalezieniu się w innym środowisku, poza domem. Przykładem takich rodzicielskich zachowań i postaw jest np. nadopiekuńczość, brak zasad i reguł, wyręczanie, brak życzliwości, oschłość emocjonalna i/lub fizyczna, krzyk, krytyka, czy też porównywanie.

Dziecko nie jest lubiane w grupie – Czy to moja wina?

Jeśli Twoje dziecko wkroczyło w etap przedszkolny lub szkolny to z pewnością już wiesz, że jest to czas ogromnych wyzwań. Bardzo często na myśl o kształceniu potomka rodzice całą uwagę i myśli skupiają na edukacji i miejscu nauki. Zadają sobie pytania: Czy dziecko szybko opanuje materiał? Czy nie będzie miało problemów z nauką? Jak poradzi sobie z codziennym rozstaniem z rodzicem? Czy w szkole jest bezpiecznie i czy nie wydarzy się żaden wypadek?

Przy całym zamieszaniu i ekscytacji związanej z nowym rozdziałem w życiu całej rodziny nierzadko zapominamy o innym, równie ważnym wyzwaniu – relacjach rówieśniczych. Jesteśmy przecież przyzwyczajeni do widoku naszych dzieci bawiących się wspólnie w piaskownicy, z rodzeństwem w domu czy też z dziećmi znajomych. Nawiązanie nowych przyjaźni wydaje się być oczywistą i mało problemową sytuacją. Dlatego, gdy dziecko ma obniżony nastrój, jest smutne, płaczliwe, rozdrażnione i widocznie wycofane rodzice szukają początkowo przyczyn zupełnie gdzie indziej. Dodatkowo dziecko, które jest odrzucone, wyśmiewane i nieakceptowane w grupie może niechętnie dzielić się tym przykrym doświadczeniem z rodzicami. Nie potrafi właściwie nazwać swoich emocji, zrozumieć ich i przekazać bliskim. Może to wynikać z niewykształconej dobrze świadomości emocjonalnej, nieśmiałości i wymienionych wyżej błędów popełnianych przez rodziców (np. obarczanie dziecka winą za każdą przykrą sytuację, zawstydzanie dziecka i krytyka, brak motywacji i wsparcia, pozostawianie dziecka samemu sobie w sytuacjach problemowych i konfliktach).

Jaki wpływ na dziecko mają zaburzone relacje rówieśnicze?

Przedszkole i szkoła to nie początek a swego rodzaju kontynuacja rozwoju społecznego dziecka. Głównie od rodzica zależy, z jakim bagażem doświadczeń dziecko przekroczy próg szkoły. Czy będzie to niskie poczucie własnej wartości, wycofanie i uczucie odrzucenia? A może wprost przeciwnie, zbyt wysokie mniemanie o sobie, nierespektowanie panujących reguł i brak szacunku do innych? Każda z tych postaw wpływa na problemy emocjonalne, ale i relacje z innymi – także w dorosłym życiu. Złe doświadczenia w relacjach rówieśniczych mogą być przyczyną osamotnienia, wycofania społecznego, niskiego poczucia własnej wartości, a także bezradności. Brak kontaktów z rówieśnikami lub konflikty w grupie mogą również rodzić w dziecku agresję, frustrację i bunt. Te z kolei często przekładają się na zachowania aspołeczne (np. przemoc słowną lub fizyczną, groźby, wandalizm). Problemy emocjonalne mogą doprowadzić również do powstania zaburzeń nerwicowych (lękowych) i innych niebezpiecznych zaburzeń emocjonalnych (np. depresji).

Pamiętajmy również, że niekiedy trudności w relacjach rówieśniczych nie leżą po stronie rodziców lub dziecka, a otoczenia. Żaden konflikt nie powinien być zignorowany. Nawet jedna, z pozoru niewinna kłótnia lub słowne utarczki mogą w przyszłości przerodzić się w niebezpieczne szykany lub przemoc fizyczną.

Jak pomóc dziecku poprawić stosunki w grupie?

Niestety rodzice bardzo często popełniają błędy wychowawcze. To oczywiste, że wielokrotnie w dobrej wierze podejmujemy błędne decyzje wychowawcze i sięgamy po niewłaściwe metody. Czasami również latami powielamy zachowania swoich rodziców. Postępujemy tak, jak sami byliśmy wychowywani – przyjmując owe formy wychowawcze za właściwe i niepodważalne. Warto jednak pamiętać, że nie uda nam się chować potomka ,,pod kloszem’’ przez całe jego dzieciństwo. I przeciwnie, stosując nadmiernie rygorystyczne metody i dystans nie sprawimy, że dziecko będzie bardziej samodzielne, niezależne i decyzyjne. ,,Lubiane dziecko’’ to takie, które czuje się szanowane i potrafi okazać szacunek innym. Zainteresowanie dzieckiem i jego emocjami oraz wzmacnianie w nim cennych wartości przełoży się na relacje poza domem. Nie bagatelizuj zachowania swojego dziecka. Jak możesz pomóc?

Porozmawiaj z dzieckiem

Stabilna relacja rodziców z dzieckiem zwiększa prawdopodobieństwo, że w przypadku problemów w relacjach z rówieśnikami dziecko podzieli się z bliskimi smutkiem, troskami i obawami. Niech ta rozmowa będzie szczera, bez zawstydzania dziecka, oceniania jego postawy i doszukiwania się w nim winy. Dziecko w czasie rozmowy musi czuć się bezpiecznie i swobodnie. Jeśli nie jesteś pewny, jakich udzielić rad dziecku, aby pomóc mu rozwiązać problemy, to podejmij następne kroki. Zaangażuj w pomoc specjalistów.

Skontaktuj się z wychowawcą klasy

Porozmawiaj z nauczycielem o trudnościach w relacjach rówieśniczych dziecka. Wysłuchaj jego spostrzeżeń, cennych wskazówek i punktu widzenia. Wartościowe może okazać się wspólne wypracowanie planu dalszych działań. Jeśli natomiast problem obejmuje prześladowanie fizyczne lub psychiczne to udaj się również do dyrektora placówki. Poproś o zaangażowanie w sprawę pozostałych rodziców i wsparcie szkolnego psychologa dla wszystkich uczniów biorących udział w konflikcie.

Skonsultuj się z psychoterapeutą

Specjalista z zakresu psychologii dziecięcej i młodzieżowej może pomóc nie tylko dziecku, ale i całej rodzinie. Psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym jest szczególnie pomocna w przypadku nastolatków, którzy borykają się z wieloma problemami wieku dojrzewania. Jeśli chcesz poznać źródła problemów dziecka i wypracować w sobie właściwe metody wychowawcze, to udział w sesjach terapeutycznych będzie dobrą decyzją. Poszukaj odpowiedniego specjalisty dla siebie i dziecka na Zaufany Terapeuta.

Nie obawiaj się poszukać pomocy. Kadra pedagogiczna, szkolny psycholog lub doświadczony w pracy z dziećmi psychoterapeuta to osoby, które doskonale znają specyfikę więzi dziecka z innymi uczniami.

Źródła:

• ,,O trudnościach w wychowywaniu dziecka’’, A. Kozłowska, WSiP, Warszawa, 1991.
• ,,Wychowanie bez porażek’’, T. Gordon, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa, 1991.
• ,,Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły’’, A. Faber, E. Mazlish, Media Rodzina, Poznań, 1992.