Rozważając udział w psychoterapii, warto przed wyborem specjalisty zastanowić się, który nurt terapeutyczny jest nam najbliższy. Różnią je cele, założenia, formy pracy, a nawet relacja między specjalistą a pacjentem. Jeśli po zapoznaniu się z ogólnym charakterem danej terapii uznamy, że identyfikujemy się z nią na tyle, aby umówić się na pierwsze spotkanie, to nie powinniśmy zwlekać z decyzją. Terapia Gestalt to metoda psychologiczna, która kładzie istotny nacisk na samorozwój. Jeśli pacjent ma pozytywne podejście do terapii i jej założeń oraz wykazuje chęć do lepszego poznania siebie, odkrycia własnych pragnień i potrzeb, wówczas jest duże prawdopodobieństwo, że psychoterapia metodą Gestalt przyniesie oczekiwane rezultaty.

Z artykułu dowiesz się:

1. Czym jest psychoterapia Gestalt i jakie są jej założenia.
2. Jakie są najważniejsze zasady terapii Gestalt.
3. Jakie osoby będą czerpać najwięcej z terapii Gestalt.
4. Jaka jest rola psychoterapeuty w terapii Gestalt.
5. Jak przebiega taka terapia.
6. Czym różni się psychoterapia Gestalt od poznawczo behawioralnej.

CZYM JEST PSYCHOTERAPIA GESTALT I JAKIE SĄ JEJ ZAŁOŻENIA

Jeśli chcemy zrozumieć, co to jest psychoterapia Gestalt, musimy wrócić do jej korzeni. To zaliczana do nurtu humanistycznego forma pracy z pacjentem. Oznacza to, że opiera się na założeniu, że każdy człowiek jest zdolny do wykorzystania swojego ukrytego potencjału, bo każdy posiada naturalną umiejętność adaptacji do zmiennych sytuacji i radzenia sobie z trudnymi doświadczeniami. Celem spotkań nie jest więc zmiana człowieka i odrzucenie jego obecnego ,,ja’’, a odkrycie siebie na nowo, odnalezienie w sobie różnych skutecznych sposobów pokonywania ciężkich doświadczeń, problemów i niepożądanych emocji. Najważniejszym założeniem terapii Gestalt jest uświadomienie sobie, że celem, a zarazem zmianą, do której dążymy, jest samoakceptacja. Szacunek do siebie i uznanie swojej osoby to otwarta droga do świadomego podejmowania działań i ważnych życiowych decyzji. To odzyskanie kontroli nad całym życiem.

Gdzie powinniśmy upatrywać się podwalin problemów? Koncepcja terapii Gestalt wskazuje na dzieciństwo jako najczęstsze źródło zaistniałych zaburzeń, lęków i przykrych doświadczeń. Niezaspokojone w pierwszych latach życia potrzeby miłości, akceptacji, szacunku czy też bezpieczeństwa rzutują na postawę (wobec siebie i innych) w dorosłym życiu.

Twórcą omawianej terapii jest Frederick Salomon Perls, który zbudował ją nie tylko na podstawie głębokiej wiedzy z zakresu psychologii postaci (Gestalt), psychoanalizy, filozofii, religii i teatru. Równie ważną grupę czynników stanowiły jego osobiste doświadczenia z dzieciństwa. Życie z poczuciem odrzucenia, braku miłość, poniżenia przez najbliższych oraz dorastanie z nieustanną presją wywieraną przez ojca znacząco wpłynęły na jego postawę życiową i samoakceptację. Bunt, ucieczki z domu, zaburzenia zachowania, impulsywność, liczne nieudane związki to tylko niektóre przykłady, u których podstaw leżała rozpaczliwa obawa przed ponownym doświadczeniem porzucenia. W uproszczeniu możemy powiedzieć, że teoria Gestalt podkreśla wysoką zależność między aktualnym zachowaniem człowieka a nieprzepracowanymi doświadczeniami z dzieciństwa.

ISTOTNE ZASADY W PSYCHOTERAPII GESTALT

• Człowiek jako spójna, nierozerwalna całość.
• Praca na emocjach i nad blokadami, które hamują utrzymanie prawidłowych relacji z sobą i otoczeniem.
• Skupienie się na tym, co dzieje się ,,tu i teraz’’, koncentracja na aktualnym postrzeganiu rzeczywistości przez pacjenta i jego doświadczeń z tym związanych.
• Założenie, że człowiek znajduje się nieustannie w procesie stawania się, poznawania siebie i przebudowy.
• Zmiana zachowania (a nie człowieka, jako osoby) głównym celem terapii.
• Akceptacja siebie warunkiem dla dalszego samorozwoju oraz podążania ku świadomym zmianom w życiu.
• Relacja terapeutyczna jako najistotniejsze narzędzie psychoterapii.
• Spontaniczny przepływ treści.
• Uwolnienie naturalnego procesu samoregulacji.
   

TERAPIA GESTALT DLA KOGO MOŻE BYĆ SKUTECZNA?

Trudno jednoznacznie określić, do jakiej grupy osób skierowana jest terapia Gestalt. Tak naprawdę są to spotkania, w których może wziąć udział każda osoba, która czuje wewnętrzną potrzebę lepszego zrozumienia siebie, swojego zachowania i reakcji na sytuacje problemowe. Wspólna praca z psychoterapeutą to ogromne wsparcie zarówno dla pacjentów doświadczających różnego rodzaju zaburzeń na tle emocjonalnym, ale również dla osób, które dobrze funkcjonują w życiu codziennym, jednak czują, że nie odkryli jeszcze całego swojego potencjału jak i możliwości. Specjaliści chętnie wykorzystują zalety metody Gestalt, łącząc ją z innymi metodami pracy z pacjentem (wielokierunkowe leczenie).

Na sesje terapeutyczne często decydują się osoby zmagające się z takimi problemami i zaburzeniami, jak:

• depresja,
• lęki,
• fobie społeczne,
• trudności emocjonalne (nadwrażliwość emocjonalna),
• nadmierny perfekcjonizm,
• zmiany nastroju, zachowania nerwowe,
• nerwica natręctw,
• stres,
• problemy ze snem,
• zaburzenia odżywiania,
• zaburzenia psychosomatyczne (np. choroby skórne, samoistne bóle głowy),
• konflikt wewnętrzny,
• poczucie niskiej jakości życia,
• potrzeba samorozwoju i zwiększenia samoświadomości,
• potrzeba odkrycia uśpionego potencjału i umiejętności.

W tym miejscu warto podkreślić, że terapia Gestalt może okazać się niewystarczająco skuteczna w przypadku ciężkich zaburzeń (chorób) psychicznych, w których pacjent doświadcza psychozy w zaawansowanym stadium (np. halucynacje, urojenia, chłód emocjonalny). W takich sytuacjach lepszą decyzją jest podjęcie leczenia farmakoterapią połączoną z innym rodzajem psychoterapii.

ROLA PSYCHOTERAPEUTY W TERAPII GESTALT

Ten rodzaj terapii kładzie duży nacisk na utrzymanie pozytywnych relacji specjalisty z pacjentem. Dlatego właśnie tak ważne jest, aby terapeutę cechowała życzliwa postawa, empatia i otwartość na problemy uczestnika spotkań. Opinie o terapii Gestalt są bardzo różne, a te mniej przychylne w dużej mierze wynikają z nieprawidłowego odbioru specjalisty przez pacjenta. Doświadczony psychoterapeuta działający w nurcie Gestalt pracuje z człowiekiem holistycznie. Co to właściwie oznacza?

Pacjenta traktujemy, jak sumę części (ciało, psychika, duchowość), które stanowią ze sobą nierozerwalną całość. Sesja terapeutyczna to spotkanie człowieka z człowiekiem, a zadaniem terapeuty jest stworzyć, jak najbardziej sprzyjającą atmosferę do szczerych rozmów.
 

TERAPIA GESTALT – MOŻLIWE FORMY TERAPII I PRZEBIEG SESJI

Psychoterapia metodą Gestalt podaje kilka możliwych dróg dojścia do celu i realizacji założeń terapii. Pacjent może zdecydować się na terapię w grupie (w tym indywidualną pracę na tle grupy), warsztaty samorozwoju lub sesje indywidualne. Bardzo często dochodzi również do mieszanej formy psychoterapii Gestalt, która według dotychczasowych badań i opinii specjalistów przynosi najlepsze efekty.

TERAPIA GESTALT CZY POZNAWCZO BEHAWIORALNA – CZYM RÓŻNI SIĘ OD POZOSTAŁYCH?

Psychoterapia Gestalt to zaproszenie do udziału w spotkaniach, które mają na celu odkryć ludzki potencjał. To przejście od ,,zwykłego’’, mało wyrazistego istnienia do bycia najlepszą wersją siebie samego z wykorzystaniem swoich ukrytych możliwości. Co dokładnie wyróżnia terapię Gestalt od pozostałych rodzajów psychoterapii? Z całą pewnością są to: holistyczna koncepcja, eksperymentowanie i doświadczanie nowych przeżyć, skupienie się na teraźniejszości i aktualnych przeżyciach oraz specyficzna relacja uczestnika z terapeutą pozbawiona formalnego wydźwięku i zaznaczania wyraźnej hierarchii.

Na zakończenie warto przytoczyć kilka trafnych zasad terapii Gestalt. Stworzył je Claudio Naranjo wybitny psychiatra, prekursor w dziedzinie integracji psychoterapii i tradycji duchowych Claudio Naranjo. Jego słowa doskonale i niezwykle trafnie odzwierciedlają całą ideę omówionej wyżej metody:

1. Żyj teraz i tutaj. Zajmuj się tym, co obecne. Nie skupiaj się na przeszłości lub przyszłości. Radź sobie z tym, czego teraz doświadczasz, a nie z tym czego aktualnie nie ma.
2. Nie działaj w wyobrażeniach, a doświadczaj tego, co dla ciebie realne.
3. Nie myśl niepotrzebnie. Smakuj życie.
4. Skup się na wyrażaniu siebie, bez manipulacji, ocen, osądów i krytyki.
5. Nigdy nie ograniczaj swojej świadomości. Dopuszczaj do siebie oraz przeżywaj ból i nieprzyjemności tak jak radość i przyjemne chwile.
6. Bądź odpowiedzialny za swoje uczucia, myśli i działania.
7. Zaakceptuj siebie.