Spis treści:

1. Dorastanie – charakterystyka wieku dojrzewania.
2. Jak zrozumieć kryzys wieku dojrzewania?
3. Jakie są częste problemy okresu dojrzewania?
4. Inne zachowania, które powinny zaniepokoić rodziców dorastających dzieci.

DORASTANIE – CHARAKTERYSTYKA WIEKU DOJRZEWANIA

Dojrzewanie, inaczej adolescencja to ogromne zmiany rozwojowe człowieka, polegające na przejściu od niedojrzałości do dojrzałości w zakresie poszczególnych funkcji (intelektualnych, fizycznych, psychicznych i społecznych). Pierwsze problemy okresu dojrzewania są najczęściej zauważalne po ukończeniu 12 – 13 roku życia dziecka, a ich zakończenie następuje zazwyczaj w wieku dwudziestu kilku lat. To właśnie w tych latach człowiek przestaje być całkowicie zależny od rodzica. Poszukuje własnej tożsamości i zaczyna ,,walczyć’’ o swoją niezależność oraz samodzielne wybory. Jak to robi?

• Poszukuje własnej roli w życiu.
• Poznaje siebie poprzez wewnętrzną refleksję i twórczość (p. pisze wiersze, prowadzi pamiętnik, pisze piosenki).
• Sprawdza własny charakter.
• Podejmuje liczne próby zmieniania siebie i eksperymentowania z własnym ciałem.
• Popada w skrajności.
• Poszukuje nowych kontaktów, społecznej akceptacji, przyłącza się do różnych subkultur, poszukuje wzorców i ideałów.
• Wyrabia własne zdanie na różne tematy. Wyraża głośno opinie na niesprawiedliwość i zakłamanie.
• Sprawdza swoje możliwości psychiczne i fizyczne. Koncentruje się na swoim wyglądzie zewnętrznym.

JAK ZROZUMIEĆ KRYZYS WIEKU DOJRZEWANIA?

Adolescencja to szok dla rodziców (szczególnie tych, którzy doświadczają dorastania potomka po raz pierwszy). Nierzadko wszelkie wypracowane latami umiejętności i metody wychowawcze zawodzą po całej linii. Jak to możliwe, że dziecko, dla których byliśmy oczkiem w głowie, stopniowo zaczyna oddalać się od rodziców, krytykując oraz podważając ich autorytet i zdanie?

Ten stan trafnie zobrazowała pewna francuska psychoanalityczka. Françoise Dolto nazwała sytuację młodego człowieka ,,Kompleksem Homara’’.¹ To metafora, która od wielu lat jest bardzo pomocna dorosłym w zrozumieniu fazy dojrzewania. Homar w okresie wzrostu w pewnym momencie zrzuca swój stary pancerz, a na jego ciele powoli zaczyna wyrastać nowy. Wzrost ten jest bardzo powolny, a homar pozbawiony ochrony jest całkowicie bezbronny i narażony na różnego rodzaju ataki i niebezpieczeństwa. W tym przypadku homar, to młody, dorastający człowiek, który w określonym momencie życia w wyniku naturalnych procesów rozwoju, ,,pozbywa się’’ starego pancerza (protekcji rodziców). Zaczyna się walka o przetrwanie, nauka rozumienia siebie i swoich potrzeb. To również starcie z licznymi zagrożeniami tego świata (nadużycia seksualne, używki, zaburzenia psychiczne, przemoc). I choć biologicznie i intelektualnie, jest to dojrzała osoba gotowa do dorosłości, to emocjonalnie nie jest przygotowana na radykalne zmiany.

JAKIE SĄ CZĘSTE PROBLEMY OKRESU DOJRZEWANIA

Dojrzewaniu towarzyszą różne, często gwałtowne stany emocjonalne, chwiejność i wysokie napięcie. Mogą to być:

• poczucie własnej mocy i indywidualności;
• wzruszenie i współczucie;
• radość, entuzjazm;
• frustracja;
• podniecenie i nadmierna aktywność;
• załamania, brak wiary w swoje możliwości;
• nieugiętość, wrogość, agresja, nienawiść, złośliwość, okrucieństwo;
• poczucie wstydu;
• bunt;
• smutek i rozpacz;
• apatia i przygnębienie;
• wycofanie, zniechęcenie, niezadowolenie;
• stany depresyjne, lęki;
• ból emocjonalny.

Okres dorastania przybiera radykalną formę. Bardzo często pojawia się agresja, przekraczanie norm społecznych i eksperymentowanie z własnym ciałem. Brak samoakceptacji związany ze zmieniającym się wyglądem oraz burza hormonów znacząco wpływają na wzrost stopnia agresywności (zarówno w stosunku do otoczenia, jak i samego siebie). Zdarza się, że ból emocjonalny jest tak trudny do zniesienia, że młody człowiek pod wpływem impulsu decyduje się na samookaleczenie (cięcie się, przypalanie, bicie). Ból fizyczny to sposób na chwilowe zagłuszenie bólu psychicznego, emocjonalną ulgę i spokój. Pamiętaj, że autoagresja i zaburzenia emocjonalne (np. depresja) to poważne problemy okresu dojrzewania. Nie powinno się ignorować żadnych z tych zachowań. W takim wypadku dobrze jest zwrócić się o pomoc do psychologa młodzieżowego lub psychoterapeuty.

Psychoterapia młodzieży to duże wsparcie dla młodego pokolenia. Skorzystaj z wyszukiwarki i znajdź najlepszego specjalistę dla Twojego dziecka.

INNE ZACHOWANIA, KTÓRE POWINNY ZANIEPOKOIĆ RODZICÓW DORASTAJĄCYCH DZIECI

Niektóre zachowania mogą być sygnałem ostrzegawczym zarówno dla rodziców, jak i innych osób z otoczenia nastolatka (np. nauczycieli, dziadków). Nie ignorować – działać, to najlepsze, co możesz zrobić dla potomka. Na co zwracać szczególną uwagę?

1. Zbytnie zaabsorbowanie tematem śmierci.
2. Izolowanie się od społeczeństwa, unikanie kontaktów i interakcji z rodziną i znajomymi. Brak zaangażowania i chęci do udziału w aktywnościach grupowych lub rodzinnych.
3. Wyraźne zmiany nastroju (często skrajne).
4. Problemy z koncentracją, uwagą i skupieniem się.
5. Problemy w szkole, spadek aktywności szkolnej, wagarowanie, obniżenie ocen.
6. Sięganie po używki (alkohol, narkotyki, dopalacze, nikotynę).
7. Problemy z odżywianiem (np. nadmierna dbałość o sylwetkę i restrykcyjna dieta, które mogą doprowadzić do rozwinięcia się anoreksji lub bulimii).
8. Zaniechanie kontynuowania dotychczasowych pasji, zainteresowań i wykonywania ulubionych czynności.
9. Wyraźna impulsywność, w tym zachowania agresywne i przemocowe (w domu rodzinnym, w środowisku szkolnym).
10. Częste określanie siebie jako osoby beznadziejnej, bezużytecznej, niepotrzebnej, bezwartościowej. Oskarżanie się i winienie za każdą porażkę i niepowodzenie. Apatia, przewlekły smutek, płaczliwość.
11. Odrzucenie wsparcia, pomocy i rad. Przeświadczenie, że udzielenie pomocy nie przyniesie pozytywnych skutków.

Dorastanie to nie miesiące, a długie lata. Bardzo trudne i emocjonujące zarówno dla rodzica, jak i nastolatka. Towarzyszą temu frustracja, rozczarowanie, bunt, poczucie gniewu i braku zrozumienia. Wielu opiekunów uważa ten czas za najważniejszą lekcję i próbę rodzicielstwa. Dziecko, które do tej pory zwierzało się rodzinie z wszystkich problemów i przeżyć oraz szukało wsparcia, nagle odcina się od dorosłych. Zamyka się w pokoju, często milczy i nie chce spędzać czasu z bliskimi.

Problemy okresu dojrzewania dla niektórych rodziców są po prostu za trudne. Czują się bezradni w obliczu buntu swojego dziecka, szczególnie jeśli kłótnie zaczynają przybierać agresywną formę. Nie traktuj rozmowy z psychologiem lub psychoterapeutą, jak przysłowiową ostatnią deskę ratunku. Specjalistyczne wsparcie na wczesnym etapie trudnego dojrzewania może w dużym stopniu pomóc rodzicom właściwie przejść przez kolejne fazy dorastania potomka.

Spróbuj zachować spokój, nie odpowiadaj agresją na agresję. Skontaktuj się z doświadczonym psychoterapeutą.

Źródła:

Charaktery.eu, Ten obcy, który wyrasta z naszego dziecka. Czyli dlaczego tak trudno zrozumieć nastolatka? Marek Kaczmarzyk, dostęp: https://charaktery.eu/artykul/ten-obcy-ktory-wyrasta-z-naszego-dziecka-czyli-dlaczego-tak-trudno-zrozumiec-nastolatka?fbclid=IwAR2ZbEPfIaY9Rux1as9oFl1nU6Anofdz0smXbQpad9XLTSKg7o93QzE9-lU
Nastolatki, F. Dolto, W.A.B., Warszawa, 1995
Psychologia rozwojowa w zarysie. Od niemowlęctwa do dorosłości, Ann Birch, Tony Malim, PWN, Warszawa, 1995
Dorastanie oczami Twojego dziecka, Monika Bengueddah, dostęp: https://cloud8.edupage.org/cloud/PROBLEMY_WIEKU_DORASTANIA.pdfz%3Am7LTYTJk0qSjukthuyUj8n1HZlJ2K%2FeBJ7RH9megGrtUAl%2FQ62yysxUOIUyHH93j