Specjaliści definiują amnezję jako upośledzenie pamięci, a dokładnie jej funkcji. Amnezja jest jednym z najczęściej diagnozowanych zaburzeń pamięci. Przyczyny deficytów pamięci mogą być bardzo różne, ale zawsze są powiązane z nieprawidłowym funkcjonowaniem mózgu. Niemożność przypomnienia sobie czegoś z przeszłości lub problem z zapamiętywaniem nowych faktów to niepokojące objawy, które bez wątpienia zawsze powinny być skonsultowane z lekarzem. Dowiedz się więcej.

Spis treści:

1. Co to jest amnezja?
2. Co może powodować amnezję?
3. Czy amnezja boli?
4. Rodzaje amnezji.
5. Jakie są sposoby leczenia zaburzeń pamięci?

CO TO JEST AMNEZJA?

Amnezja jest zawsze identyfikowana z pamięcią, a dokładnie z jej zanikiem. I bardzo słusznie, bo jak wiemy, to właśnie pamięć jest odpowiedzialna za magazynowanie i odtwarzanie informacji.  Pomimo tego wokół schorzenia wciąż tli się wiele pytań i wątpliwości. Niektórzy zastanawiają się, czy amnezja to choroba psychiczna, a może upośledzenie umysłowe? Dlatego warto znać pełne znaczenie tego słowa.

Amnezja (określana również luką pamięciową lub niepamięcią) jest to jeden z rodzajów ilościowych zaburzeń pamięci, często dotyczący także różnych odcinków czasu. Problem może obejmować brak zdolności zapamiętywania nowych informacji lub przywoływania wspomnień dotyczących jakiegoś okresu z przeszłości. Amnezja to jedno z najczęściej występujących zaburzeń pamięci zarówno u dzieci (amnezja dziecięca), osób starszych, jak i pacjentów po urazach głowy.

Niestety niemały wpływ na tworzenie się mitów i fałszywych poglądów na temat amnezji ma kinematografia, a dokładnie scenariusze hollywoodzkie. To właśnie w filmach osoba z amnezją jest niczym biała, czysta kartka. To człowiek bez tożsamości i zahamowań. Ale pomimo tego, że po przebytym urazie lub wypadku pacjent-aktor zupełnie nic nie pamięta (szczególnie bliskich), to już po chwili odnajduje się w nowym świecie i zaczyna budować życie na nowo. A prawda jest taka, że przypadków tak zwanej amnezji ogólnej, na skutek której chory całkowicie traci pamięć, wspomnienia i własną tożsamość, jest stosunkowo niewiele. Taka osoba wymaga kompleksowego leczenia i z pewnością nie jest zdolna do prawidłowego funkcjonowania w życiu społecznym czy też zawodowym.

CO MOŻE POWODOWAĆ AMNEZJĘ?

Warto usystematyzować wiedzę dotyczącą możliwych przyczyn wystąpienia u człowieka amnezji. Amnezja może pojawić się na skutek:

• udaru mózgu;
• wstrząsu mózgu;
• choroby nowotworowej (np. guza mózgu lub ośrodkowego układu nerwowego);
• zapalenia mózgu;
• niedotlenienia tkanki nerwowej;
• reakcji na działanie substancji psychoaktywnych (np. leków, narkotyków, dopalaczy, alkoholu – amnezja alkoholowa);
• wystąpienia zespołu stresu pourazowego;
• doświadczenia traumy (np. śmierć współmałżonka, bycie ofiarą gwałtu);
• wystąpienia ostrej reakcji na stres (szoku psychicznego);
• urazu mechanicznego głowy w wyniku wypadku;
• tłumienia traumatycznych wspomnień z okresu dzieciństwa (amnezja dziecięca);
• powikłań po operacjach neurochirurgicznych;
• terapii elektrowstrząsami;
• znacznego niedoboru witaminy B;
• szybkiej zmiany temperatury ciała i doznania szoku termicznego.

CZY AMNEZJA BOLI?

Czy słyszałeś kiedyś historię człowieka o imieniu Clive, który boryka się z amnezją? Clive Wearing, znany jako ,,the man with the seven memory’’ (człowiek z siedmiosekundową pamięcią) albo ,,30-second Clive’’ (trzydziestosekundowy Clive) był utalentowanym muzykiem, dyrygentem, tenorem i klawiszowcem do czasu, gdy z pozoru niegroźny wirus opryszczki zaatakował centralny układ nerwowy Brytyjczyka. Konsekwencją tego było zagrażające życiu opryszczkowe zapalenie mózgu. Od tego czasu jego wszystkie wspomnienia zniknęły, a wskazówki zegara, choć tykają nadal, to nie przesuwają się po okręgu.

Clive Wearing to książkowy przykład rzadko występującej amnezji całkowitej (zgeneralizowanej). Z powodu uszkodzeń w mózgu mężczyzna ten jest całkowicie niezdolny do przenoszenia wspomnień z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej. Jego pamięć o tym, co się właśnie wydarzyło, trwa od 7 do maksymalnie 30 sekund. To tak, jakbyś budził się ze śpiączki co 30 sekund. Jakby ktoś wciskał co kilkanaście, a nawet kilka sekund przycisk ,,restart’’. Jakby każda łyżka zupy w czasie obiadu była zawsze tą pierwszą. I tak wciąż od nowa i od nowa… każdego roku, miesiąca, dnia i minuty Clive na nowo wita się z żoną, jakby zobaczył ją po raz pierwszy.

Wyobraź sobie, ile razy w ciągu 24 godzin ma miejsce takie powitanie z małżonką? Czy to wywołuje cierpienie? Czy amnezja boli fizycznie lub psychicznie? Poniższy fragment z wywiadu, który udzielił Brytyjczyk w 2005 roku, pokazuje jego odczucia i ocenę świata, w którym przyszło mu żyć:

,,Nie ma różnicy między dniem a nocą.

Żadnych myśli. Żadnych słów.

Dzień i noc są takie same – puste. Dokładnie jak śmierć.

To nie jest trudne.

To tak, jakbyś był martwy, a przecież to nie jest trudne, prawda.

 Łatwo jest być martwym.

Wtedy po prostu nic nie robisz. Nie możesz nic zrobić, przecież jesteś martwy.

Czy tęsknię za swoim życiem?

Tak, ale nigdy nie jestem tego świadomy. Nie jestem świadomy, żeby myśleć o tęsknocie.

Więc nigdy nie byłem zdenerwowany. Ja nigdy nikim nie byłem’’.[1]

Czy więc amnezja sprawia ból? Czy luki w pamięci wiążą się z odczuwaniem bólu fizycznego lub psychicznego? Nie ma wątpliwości, że schorzenie to wpływa na komfort funkcjonowania w społeczeństwie i ogólną jakość życia osoby cierpiącej na amnezję. Nie zapominajmy również, że amnezja jest często wynikiem przykrych i bolesnych zdarzeń w życiu człowieka (np. choroby nowotworowej, udaru, doświadczenia silnego stresu, powikłań pooperacyjnych).

W niektórych sytuacjach osoba z zaburzeniami pamięci może również stwarzać zagrożenie dla siebie lub osób z otoczenia. Takie osoby nierzadko mają ogromne problemy z zakresu percepcji. Praktycznie niemożliwe jest bowiem, aby ludzie dotknięci ciężką postacią amnezji funkcjonowali całkowicie normalnie na wszystkich płaszczyznach życiowych. Jeśli weźmiemy pod uwagę wszystkie te czynniki, wówczas możemy stwierdzić, że osobie z amnezją możę towarzyszyć cierpienie.

RODZAJE AMNEZJI

Wyróżniamy dwa typy amnezji:

1. Amnezja wsteczna – wiąże się z deficytem pamięci obejmującym wydarzenia z przeszłości (np. przeżycia z okresu wczesnego dzieciństwa, wydarzenia sprzed operacji, wspomnienia z wypadku komunikacyjnego). Amnezja wsteczna to najczęściej występująca i diagnozowana postać tego schorzenia.
2. Amnezja następcza – to problemy z zapamiętywaniem nowych informacji i przyswajaniem faktów. Chory bez problemu przywołuje w pamięci wspomnienia z przeszłości (nawet odległej), niestety ma problem z zapamiętaniem tego, co wydarzyło się stosunkowo niedawno (np. z kim się spotkał wczoraj, co jadł na śniadanie). Może zdarzyć się, że pacjent przejawia w tym samym czasie objawy zarówno amnezji następczej, jak i wstecznej.

Amnezja może być częściowa (np. dysocjacyjna) lub całkowita. Ta ostatnia swoim zasięgiem obejmuje każdy rodzaj pamięci, a więc pamięć świeżą – krótkotrwałą i starą – długotrwałą. Może pojawić się nagle np. po udarze niedokrwiennym, napadzie padaczkowym, wstrząsie mózgu, powikłaniach po przebytej operacji neurochirurgicznej lub na skutek przeżytej traumy. Mamy wówczas najczęściej do czynienia z ostrą amnezją przemijającą. Druga postać amnezji (całkowita) rozwija się stopniowo, powodując ubytki w pamięci np. w przypadku chorób zwyrodnieniowych układu nerwowego lub guza mózgu. To postępująca amnezja, która niestety jest stanem nieodwracalnym, jest jednym z objawów postępującej choroby w mózgu.

JAKIE SĄ SPOSOBY LECZENIA ZABURZEŃ PAMIĘCI?

Na szczęście w wielu przypadkach amnezja ustępuje samoistnie (amnezja przemijająca). Nie oznacza to jednak, że powinniśmy ignorować doświadczenie takiego stanu. U niektórych osób amnezja pojawiła się na skutek przeżycia ostrego szoku emocjonalnego (psychicznego) lub jest wynikiem traumatycznych przeżyć, które powinny być przepracowane z psychoterapeutą.

 

Ważne!

Leczenie upośledzenia pamięci to złożony i długotrwały proces. Aby mógł się rozpocząć, niezbędna jest trafna diagnoza. Na ogół psychoterapia połączona z leczeniem farmakologicznym i ćwiczeniami pamięci przynosi oczekiwane rezultaty. Jeżeli szukasz pomocy i chcesz trafić do specjalisty, który skutecznie Cię pokieruję, sprawdź stronę Zaufany Terapeuta.

Źródła:

• ,,Pamięć w neurologii: zaburzenia, diagnostyka i leczenie’’, T.M. Domżał, Klinika Neurologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie, 2013.
• ,,50 wielkich mitów psychologii popularnej. Półprawdy, ćwierćprawdy i kompletne bzdury’’, S. Lilienfeld, S. Lynn, J. Ruscio, B. Beyerstein, Warszawa 2011.
• ,,Pamięć’’, G. Ungar, Warszawa 1980.

[1] ,,The death of Yesterday’’, L. France, The Guardian, 2005, https://www.theguardian.com/books/2005/jan/23/biography.features3

https://www.newyorker.com/magazine/2007/09/24/the-abyss