Diagnoza – choroba afektywna dwubiegunowa. Te słowa mogą wywołać strach, panikę i jeszcze większy ,,bałagan’’ w głowie zarówno chorego, jak i jego bliskich. To coś nowego i niezrozumiałego. To oczywiste, że sama nazwa zaburzenia nie zawsze jest jasna dla pacjenta. Dla wielu osób to wielka zagadka i szok. Dlatego też niezwykle ważne jest, aby zadawać pytania i szukać odpowiedzi. Drążyć temat, czytać oraz szukać wsparcia u specjalistów i osób, którym udało się zbudować ,,nowe życie’’. Zrozumieć istotę choroby, objawy i jej wpływ na codzienne funkcjonowanie – od tego zacznij.

W tym artykule:

1. Co to jest choroba afektywna dwubiegunowa?
2. Depresja afektywna dwubiegunowa – Dlaczego ja?
3. Możliwe przyczyny choroby.
4. Zaburzenia dwubiegunowe – objawy, których doświadcza chory.
5. Choroba afektywna dwubiegunowa – diagnoza, leczenie i rokowania.

CO TO JEST CHOROBA AFEKTYWNA DWUBIEGUNOWA?

Choroba afektywna dwubiegunowa, zwana też chorobą maniakalną dwubiegunową, to rodzaj zaburzenia depresyjnego. Jest to schorzenie o podłożu psychicznym, które przejawia się występowaniem nagłych zaburzeń nastroju. Mowa tu o znacznym spadku (obniżeniu) nastroju – depresji lub podwyższeniu nastroju, a więc manii. Oprócz tego chory boryka się ze stanami mieszanymi, podczas których obniżony i podwyższony nastrój przenikają się nawzajem. Osoba cierpiąca na to schorzenie doświadcza skrajnych wahań nastroju oraz remisji choroby. Smutek, cierpienie, poczucie beznadziejności przeplatają się z pobudzeniem, ekscytacją i stanem skrajnej euforii.

DEPRESJA AFEKTYWNA DWUBIEGUNOWA – DLACZEGO JA?

Choroba afektywna dwubiegunowa najczęściej dotyka ludzi młodych (między 20 a 30 rokiem życia), ale nie szczędzi również nastolatków i seniorów. To, że dla wielu osób w społeczeństwie nazwa ta jest zupełnie obca i trudno ją zdefiniować wcale nie oznacza, że jest rzadkim zjawiskiem. Mówi się bowiem, że na zaburzenia afektywne dwubiegunowe może chorować nawet od 3 do 6% populacji.¹ Jest to więc choroba społeczna, na którą cierpi wielu ludzi na całym świecie.

Z pewnością każda z tych osób wielokrotnie zadawała sobie pytanie: ,,Dlaczego depresja dwubiegunowa wtargnęła do mojego życia, a oszczędziła innych?’’. Niestety odpowiedź na tę wątpliwość nie jest taka prosta i oczywista. Jak dotąd przyczyny choroby nie są do końca nikomu znane, choć badacze wskazują na pewne czynniki, które mogą wpłynąć na pojawienie się w życiu człowieka choroby maniakalno-depresyjnej (dawniej nazywanej cyklofrenia). Wśród nich możemy wyróżnić przyczyny biologiczne, genetyczne i środowiskowe.

MOŻLIWE PRZYCZYNY CHOROBY

W pierwszym przypadku naukowcy dostrzegają związek zaburzenia z występującymi zmianami biochemicznymi w mózgu. Wysunięte wnioski i przypuszczenia niejednokrotnie znalazły potwierdzenie w wykonanych badaniach obrazowych i czynnościowych mózgu, na przykład w rezonansie magnetycznym czy też tomografii komputerowej pacjenta. Nie sposób również pominąć predyspozycji genetycznych. I choć do tej pory nie udało się wskazać na konkretne geny, które prawdopodobnie odpowiadają za pojawienie się zaburzenia, to faktem jest, że ryzyko ,,dziedziczenia’’ choroby afektywno dwubiegunowej od rodzica sięga nawet kilkunastu procent.²

A co z przyczynami środowiskowymi i indywidualnymi? W tym przypadku stanowisko wielu psychiatrów jest dość sceptyczne, choć warto zwrócić uwagę na jedną kwestię. Z reguły depresja kojarzy się w społeczeństwie z introwertykiem. Osobą cichą, która lubi samotność, ceni sobie spokój, a zbyt długi kontakt z innymi jest dla niej bardzo męczący. Według wielu osób to właśnie współcześni ,,outsiderzy’’ są bardziej podatni na zaburzenia psychiczne, w tym chorobę maniakalno-depresyjną. Tymczasem, ku zaskoczeniu wielu depresja dwubiegunowa częściej dopada ekstrawertyków, a więc osoby otwarte na ludzi i nowe doświadczenia, żywiołowe, pełne energii i gotowości do działania.³ Dodatkowo źródłem pojawienia się zaburzenia może być stres i trudne lub traumatyczne doświadczenie człowieka (np. śmierć lub choroba członka rodziny, utrata pracy, burzliwe zakończenie związku).

ZABURZENIA DWUBIEGUNOWE – OBJAWY, KTÓRYCH DOŚWIADCZA CHORY

Przed omówieniem charakterystycznych objawów warto zwrócić uwagę na zróżnicowany (indywidualny) przebieg zaburzenia. Większość osób cierpiących na chorobę afektywno dwubiegunową doświadcza również remisji choroby. Co to właściwie oznacza? Między zaburzeniami nastroju, a więc stanami depresji i krańcowej euforii występują okresy ,,normalności’’. Wówczas chory czuje się dobrze i jest w stanie normalnie funkcjonować zarówno w sferze prywatnej, społecznej, jak i zawodowej. Niestety pojawiające się okresy bezobjawowe mogą zmylić zarówno chorego, jak i osoby bliskie, a tym samym oddalić go od decyzji o konieczności leczenia.

Czym charakteryzuje się depresja, a czym mania? Główne różnice

Uczucia i zachowania u osób z depresją:

• Poczucie smutku, pustki, cierpienia, bezsilności, braku sensu istnienia, płaczliwość.
• Utrata zainteresowań, zaprzestanie rozwoju, porzucenie pasji.
• Niepokój, lęk, strach lub podniecenie.
• Niska samoocena, poczucie winy.
• Zmęczenie, zmniejszenie aktywności, brak energii, apatia, zaprzestanie dbania o siebie i swój wygląd.
• Izolowanie się, unikanie kontaktów towarzyskich, interakcji i spotkań.
• Zwiększony lub zmniejszony apetyt, niewłaściwa dieta.
• Zaburzenia snu (nadmierna senność lub problemy z zasypianiem i częste budzenie się w nocy).
• Problemy z logicznym myśleniem, skupieniem się, koncentracją i pamięcią.
• Myśli i/lub próby samobójcze.
• Dolegliwości bólowe (np. bóle głowy, mięśni, brzucha).

Uczucia i zachowania towarzyszące manii:

• Zmniejszona potrzeba snu.
• Pobudzenie, zwiększony zasób energii i widoczna nadaktywność.
• Przyśpieszona mowa (potok słów), częsta zmiana wątków, energiczne przeskakiwanie z tematu na temat, gonitwa myśli, problemy z koncentracją.
• Wspaniały nastrój, radość, skrajna euforia, uniesienie.
• Poczucie bycia ,,człowiekiem sukcesu'', doskonałością, nadzwyczajnością, ,,zdobywcą świata'' i nadczłowiekiem.
• Zawyżona samoocena, brak krytycyzmu.
• Złość i poirytowanie jako reakcja na brak uwagi, brak zrozumienia lub krytykę ze strony otoczenia.
• Brawura, lekkomyślność, niebezpieczna zuchwałość i bezmyślne działania (np. nieprzemyślany, drogi zakup).
• Dezorganizacja działań, zachowania agresywne, urojenia, halucynacje (w skrajnych przypadkach).

CHOROBA AFEKTYWNA DWUBIEGUNOWA – DIAGNOZA, LECZENIE I ROKOWANIA

Choroba afektywna dwubiegunowa nie jest zaburzeniem, które łatwo zdiagnozować. Jaśniej mówiąc, żaden specjalista nie będzie w stanie na podstawie zleconych badań obrazowych czy laboratoryjnych (np. badanie krwi, rezonans magnetyczny) zdiagnozować choroby. Jak zatem wygląda diagnoza? Jest to przede wszystkim wywiad (rozmowa) z pacjentem oraz jego najbliższym otoczeniem (rodziną, przyjaciółmi) połączone z wnikliwą obserwacją podczas spotkań lub leczenia szpitalnego. Z tego wynika, że w szybkiej i trafnej diagnozie, a następnie leczeniu chorego duży udział mają bliscy pacjenta. Wsparcie informacyjne udzielone specjaliście ma tu ogromne znaczenie.

Dlaczego tak ciężko zwrócić się o pomoc? Dlaczego chory i troszczący się o niego bliscy tkwią w próżni, czując bezradność? Schorzenia psychiczne są wciąż stygmatyzowane w społeczeństwach większości krajów. Udanie się na wizytę do specjalisty w celu wyleczenia dolegliwości bólowych nie stanowi problemu dla większości z nas, ale jak podzielić się z lekarzem pierwszego kontaktu z wewnętrznym bólem, którego nie potrafi się nazwać? Jeśli choroba afektywna dwubiegunowa dotknęła Ciebie lub bliską osobę, to musisz wiedzieć, że może być ona skutecznie leczona. Leczenie psychiatryczne, farmakoterapia (w tym profilaktyka farmakologiczna w okresach remisji choroby) połączone z psychoterapią i terapią społeczną w wielu przypadkach prowadzą do powrotu do normy i funkcjonowania w społeczeństwie na możliwie jak najwyższym poziomie.

Być może zabrzmi to dziwnie, ale moment, w którym człowiek uświadamia sobie, że coś jest nie tak, że ma problem, z którym nie potrafi sobie sam poradzić, może okazać się jego największym sukcesem. Usłyszenie diagnozy stanowi milowy krok w kierunku znaczącej poprawy jakości życia.

Źródła:
Thorsson G., Choroba dwubiegunowa dla początkujących, 2015
Mental Health and Workforce Division of the Australian Government Department of Health and Ageing, Co to jest choroba afektywna dwubiegunowa, 2007
Poleska J., Od depresji do manii – choroba afektywna dwubiegunowa, Poznań, 2018
odnalezcsiebie.pl, Choroba Afektywna Dwubiegunowa. Poradnik dla opiekunów i bliskich, Adamed Pharma
Lipnicka K., Choroba Afektywna Dwubiegunowa. Życie osoby chorej i specyfika choroby, Trzebiechów, 2017
Koszewska I., Habrat – Pragłowska E., Życie z zaburzeniami nastroju – poradnik dla chorych i ich rodzin. O chorobie afektywnej dwubiegunowej, Instytut Psychiatrii i Neurologii, 2002
Bilikiewicz A., Landowski J., Radziwiłowicz P., Psychiatria Repetytorium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006