ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej, jest zaburzeniem neurologicznym, które charakteryzuje się trudnościami w koncentracji, impulsywnością i nadpobudliwością. Choć głównie diagnozuje się je w wieku dziecięcym, coraz częściej rozpoznaje się go wśród osób dorosłych. O tym, dlaczego tak się stało oraz co warto wiedzieć na temat ADHD, relacjonuje ekspert z portalu Zaufany Terapeuta oraz psychoterapeutka Maria Miśkiewicz.

ADHD a dorośli – temat ostatnich lat

Jeszcze do niedawna, wiedza na temat ADHD ograniczała się tylko do diagnozowania go u dzieci. Osoby dorosłe nie leczyły tego zaburzenia – głównie ze względu na nieświadomość posiadania ADHD i kojarzenie go z typowo dziecięcym problemem. W ciągu ostatnich lat, poszerzenie społecznej świadomości w kwestii zdrowia psychicznego zwróciło również uwagę na kwestię zaburzeń neurologicznych – zarówno u dzieci jak i u dorosłych. Coraz więcej badań naukowych skupia się na ADHD u osób w wieku powyżej 18 roku życia, co pozwala sprawniej zrozumieć objawy i diagnozować poszczególne zaburzenia u dorosłych.

Kluczowe objawy ADHD to przede wszystkim:

• Zaburzenia koncentracji i uwagi
• Trudności z pamięcią i uczeniem się
• Impulsywność (np. trudności z panowaniem nad impulsami, trudności z planowaniem i organizacją)
• Nadpobudliwość psychoruchowa

Wzrasta też liczba sławnych osób, które otwarcie mówią o swoim ADHD – tak jak np. aktorka Emma Watson znana z serii Harry Potter lub piosenkarz Justin Timberlake. Również rosnąca ilość artykułów prasowych bądź naukowych o ADHD, zwiększyły świadomość społeczeństwa na ten temat. To z kolei doprowadziło do tego, że osoby, które już od dzieciństwa miały trudności z koncentracją i nadpobudliwością, mogły sklasyfikować swój problem i szukać pomocy u specjalistów. Ważne są również kampanie społeczne zwracające uwagę na ten temat – za granicą prowadzone przez organizacje ADHD Foundation lub ADHD Institution, w Polsce natomiast przez Polskie Towarzystwo ADHD. Hitem stają się również filmy na TikToku, w których osoby dorosłe mówią o życiu z ADHD – hashtag #ADHD wygenerował prawie 20 miliardów wyświetleń i zrzeszył ludzi, opowiadających o swoich doświadczeniach związanych z diagnozowaniem ADHD w późniejszym wieku.

Co zdaniem ekspertki Marii Miskiewicz wpłynęło znacząco na rozpowszechnienie tego tematu?

Maria Miśkiewicz: Znaczący wpływ na rozpowszechnienie tematu ADHD wpłynęła szersza i poprawiająca się świadomość wśród społeczeństwa. Postęp w medycynie i psychologii pozwolił na diagnozowanie również osób dorosłych pod kątem ADHD i dzięki temu otworzyło to drogę dla wielu dorosłych osób do szukania pomocy w zakresie swoich trudności. Na podstawie obserwacji z mojej praktyki zawodowej zauważyłam większą odwagę i przestrzeń wśród pacjentów na pokonywanie swoich barier, które kilka lat temu wydawałyby się nie do przeskoczenia.

Na ten moment, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie twierdzi, że w Polsce około 5% osób dorosłych ma zdiagnozowane ADHD. Natomiast na świecie, według ADHD Institute, zmaga się z nim aż 2,8 proc. osób po 18. roku życia. Liczby te mogą być jednak znacznie wyższe, bowiem ADHD wciąż jest bagatelizowane lub mylone z innymi problemami natury psychicznej.

Sytuacja osób z ADHD w Polsce

Choć świadomość społeczna na temat występowania ADHD u osób dorosłych rośnie, tak nadal pojawiają się kwestie braku możliwości zdiagnozowania i leczenia zaburzenia. Dostępność specjalistów zajmujących się ADHD w Polsce jest różna w zależności od regionu - na ogół, jest ona lepsza w dużych miastach, niż na wsiach i mniejszych miejscowościach. Wiele osób ma jednak trudności z dostaniem się na wizytę do specjalisty, ze względu na brak wolnych terminów lub długie oczekiwanie na wizytę. Dorośli zmagający się z ADHD cierpią również ze względu na stereotypy - jednym z najbardziej krzywdzących jest ten, odnoszący się do mylnego stwierdzenia, że ADHD to tylko problem występujący u dzieci, który przemija wraz z wiekiem. W rzeczywistości ADHD przejawia się u dorosłych i nie da się go wyleczyć stuprocentowo, a objawy mogą mieć negatywny wpływ na różne aspekty ich prywatnego i zawodowego życia.

Inne stereotypy dotyczą również:

• Nieodpowiedzialności
• Braku wyobraźni
• Lenistwa
• Niedojrzałości i nieposłuszeństwa

Pamiętajmy, że nieleczone ADHD, poza utrudnianiem codzienności, może też prowadzić do nasilonej depresji, zaburzeń lękowych i zaniżonego poczucia własnej wartości. Stąd warto pamiętać, że każdy, niezależnie od wieku, może zmagać się z tym zaburzeniem oraz skorzystać ze specjalistycznego leczenia. Zdaniem opiekuna portalu ZaufanyTerapeuta.eu, Artura Jężaka, problemem jest również kwestia kryteriów diagnozowania dorosłych, która oparta jest na tych samych kryteriach, co u osób dorastających. Co za tym idzie, są one często podważane, a same objawy analizowane po uprzednim wykluczeniu innych zaburzeń czy schorzeń. Dorośli, którzy podejrzewają u siebie ADHD, mogą szukać pomocy u różnych specjalistów, w zależności od swoich potrzeb i preferencji – lekarzy rodzinnych, terapeutów, psychiatrów lub u neuropsychologów. Warto pamiętać, że diagnoza i leczenie ADHD może wymagać współpracy z wieloma specjalistami, aby zapewnić pacjentowi najlepszą możliwą opiekę.

Z jakimi jeszcze problemami mogą zmagać się dorośli z ADHD? W jaki sposób jako społeczeństwo możemy jeszcze zwiększyć świadomość odnośnie występowania ADHD u osób dorosłych?

Maria Miśkiewicz: Na podstawie mojej wiedzy i moich obserwacji zauważyłam, że osoby z ADHD mogą mieć problem ze znalezieniem i utrzymaniem miejsca pracy. Związane jest to z ich poczuciem niskiej wartości lub też nadmierną impulsywnością w podejmowaniu decyzji. Zachowaniem, o którym często mówią moi pacjenci jest rozpoczynanie na raz wielu zadań i brak konsekwencji w ich finalizowaniu. Poczucie czasu dla osób z ADHD jest często opisywane przez nich jakby "czas był z gumy" . To znaczy - Wykonywanie czynności w określonych ramach czasowych bywa dla tych osób kłopotliwe.  Na przykład: coś co jest do zrealizowania w ciągu jednej godziny staje się wyzwaniem na kilka godzin. Podsumowując jest to poczucie braku upływającego czasu.

Kampanie reklamowe szczególnie w tak popularnych dzisiaj social mediach pomagają uświadamiać społeczeństwo o tym, że zaburzenie ADHD może dotykać kazdego, w każdym wieku. Ważna jest też psychoedukacja społeczeństwa poprzez inne środki przekazu takie jak: artykuły w czasopismach, książki czy  edukacja w szkołach. Celem lepszego uświadamiania społeczeństwa o ADHD wśród osób doroslych zachęcałabym do przeprowadzania szkoleń i warsztatów psychologicznych w miejscach pracy.

Diagnoza i leczenie ADHD u dorosłych

W jaki sposób przebiega diagnoza i leczenie ADHD u dorosłych?

Maria Miśkiewicz: Osoby dorosłe najczęściej zgłaszają się do psychologa/psychoterapeuty informując o swoich problemach dnia codziennego oraz przeplatających się wraz z tym trudnościach w relacjach  spolecznych. Psycholog po dokladnym wywiadzie diagnostycznym i podejrzeniu ADHD kieruje daną osobę na dalszą kompleksową diagnozę u psychiatry i neuropsychologa. Ponadto do pełnej diagnozy wymagane jest przeprowadzenie dalszych badan, w tym testów diagnostycznych.

W zależności od nasilenia zaburzenia ADHD jak i indywidualnych trudnosci, z którymi mierzy się pacjent dobierana jest metoda leczenia.  Najczęściej stosowaną metodą jest psychoterapia oraz farmakoterapia. Farmakoterapia dobierana jest przez lekarza psychiatrę po kompleksowej diagnozie i w zależności od stopnia trudności pacjenta.

Gdzie dorośli z ADHD mogą szukać pomocy?

Wraz z rosnącą popularnością tematu, pojawia się kwestia znalezienia odpowiednich specjalistów. Zdaniem opiekuna portalu Artura Jężaka, liczba pacjentów z potrzebą zdiagnozowania lub leczenia ADHD stale rośnie. Z tego powodu ZaufanyTerapeuta.eu uruchomił specjalny filtr, umożliwiający wyszukanie specjalisty, zajmującego się pracą z dorosłymi z ADHD. Poprzez filtr, pacjenci mogą umówić się na wizytę stacjonarną bądź online – taka forma wizyty jest szczególnie dobraw przypadku, w którym pacjenci nie posiadają specjalistów w swoim mieście.

Wizyta ze specjalistką Marią Miśkiewicz, dostępna na https://www.zaufanyterapeuta.eu/terapeuta/maria-miskiewicz